W niedzielę, 5 marca, Centrum Kopernikowskie w Chicago wypełniło się bałkańską energią. Na scenie wystąpił Goran Bregović z ośmioosobowym składem swojej słynnej Orkiestry Weselno-Pogrzebowej – choć kiedyś liczyła aż 40 muzyków, tego wieczoru każdy dźwięk miał swoją moc.

Obok Bregovicia zagrali: Muharem Redžepi – śpiew i goc (tradycyjny bęben), Bokan Stanković – trąbka, Dragić Veličković – trąbka, Stojan Dimov – saksofon i klarnet, Aleksandar Rajković – puzon, Milos Mihajlović – puzon oraz wokalistki Ludmila Radkova-Traikova i Daniela Radkova-Aleksandrova, które w tradycyjnych bułgarskich strojach dodawały koncertowi barw i magii.

Publiczność porwały żywiołowe rytmy, romska energia i ballady, które na długo zostaną w pamięci.

Występy Gorana Bregovića zawsze, poza perfekcyjnym przygotowaniem, mają w sobie coś jeszcze – w kilka chwil od pierwszych dźwięków zamieniają się w prawdziwą fiestę. Tak było i tym razem! Koncert w dużej mierze oparty był na utworach z jego najnowszej płyty „Champagne for Gypsies”, ale nie zabrakło też klasyków, które publiczność zna i kocha. Z głośników popłynęły między innymi: „Kalasnjikov”, „In the Death Car We Are Alive”, „Prawy do lewego”, a także uwielbiane, zawsze wywołujące gęsią skórkę „Ederlezi” i „Mesecina”.

Na swojej muzycznej drodze Bregović często zapraszał do współpracy cenionych artystów – Cesárię Évorę, Iggy’ego Popa, Sezen Aksu, Ofrę Hazę, a z polskich wykonawców Kayah i Krzysztofa Krawczyka. To właśnie dzięki takim kooperacjom jego muzyka zdobyła popularność daleko poza Bałkanami.

Ale jej siła nie tkwi tylko w rozpoznawalnych nazwiskach. Jest w niej duma i radość życia – tego życia, które potrafi być tak krótkie. Bregović garściami czerpie z bałkańskiego folkloru, tworząc misterną tkaninę dźwięków, co rusz przewlekaną cygańską nostalgią i barwami słowiańskiej duszy. A gdy całość rozbrzmiewa w wykonaniu jego Orkiestry Weselno-Pogrzebowej, słuchacz ma wrażenie, że staje się częścią czegoś większego – prawdziwej muzycznej wspólnoty.

Stałem z boku, obserwując kłębiący się tłum pod sceną. Ten obraz przywołał we mnie wspomnienie koncertu z 1987 roku w wielokulturowym Białymstoku, tuż obok cmentarza wielowyznaniowego na wzgórzu św. Marii Magdaleny. Patrząc na publiczność w Chicago, zastanawiałem się, w jakich językach mówią ci ludzie i jak niewiele potrzeba, by zaczęli sobie skakać do gardeł – tak jak w miejscu, z którego pochodzi Bregović. Wystarczy kilka wolno wypowiedzianych słów, a brat podnosi rękę na brata, próbując zniewolić go religią, politycznymi racjami, zapominając przy tym o własnych korzeniach.

Szarzyzna politycznej ułudy, którą karmi się prostych ludzi, uświadomiła mi, jak niewiele trzeba, by z przyjaciela zamienić się we wściekłe zwierzę, chwycić za gardło niewinnego tylko dlatego, że czyta inne książki.

Bregović stara się unikać wnikania w politykę. Jak sam powiedział w jednym z wywiadów: „Jugosławia to skrzyżowanie wielu światów: prawosławnego, katolickiego, muzułmanów. Z muzyką nie mam do reprezentowania nikogo oprócz siebie – bo mówię pierwszym językiem świata, w którym każdy rozumie słowo muzyka.”

Czy usłyszymy Gorana Bregovića w duecie z Kayah podczas któregoś z koncertów w Chicago? Tego pytania na razie pozostawię bez odpowiedzi. Warto jednak uważnie śledzić zapowiedzi nadchodzących wydarzeń muzycznych – bo ten świat, w którym króluje muzyka, wciąż jest nam wszystkim bardzo potrzebny.